Afganlar Ne Diyor?

BIBA (Barış İçin Bilgi Ağı), 9 Kasım 2001 Der Spiegel dergisi, Berlin´deki bağımsız "Afgan Kültür Merkezi"nin Başkanı Sabour Zamani ile bir söyleşi yaptı. Ülkesini en iyi bilenlerden biri olan Zamani, Alman parlamentosunda Afganistan´a asker göndermenin tartışıldığı su günlerde "Sakin bunu yapmayın" diyor ve savaşa, Taliban´a, Afganistan´in geleceğine ilişkin önemli görüşler getiriyor. Özellikle Kuzey İttifakı´na karşı. Ayni kararı (asker gönderme) almış bulunan bizlere de öğretici olacaktır. Bir başka ilginç nokta, sorular - Batili bir gazetecinin bakisini yansıtması acısından.Dilek Zaptcıoğlu----------"Bu savaş, yalanlar üzerine kurulu"- Sn. Zamani, simdi Almanya´nın da Afganistan´a karşı savaşa katılmasından memnun musunuz?Zamani: Hayır, hiç. Almanya, oraya asker ve panzer yollamadan da zaten savaşın içindedir. Bu savaşı sadece manen destekleyen herkes ona taraftır- yalanlar üzerine kurulu bir savaşa.- Neden yalanlar üzerine kurulu?Zamani: Son 22 yılda Afganistan´a kim saldırdı ise, hiç kimse amacına ulaşmadı ve hepsi de ayni tezlerle karşımıza çıktı. Ruslar da ülkeyi "kurtarmak" için işgal ettiler. Bunun üzerine 5 milyon insan mülteci oldu. Sovyetler ülkemizi bombalayarak ve kültürümüzü yıkarak ise başladılar. Ve ülkeyi o kadar çok mayınla doldurdular ki, oturacak hale getirilebilmesi daha 10, 15 yıl alacak.- Ama Afganlar Sovyetleri geri püskürttü...Zamani: Sonra aşırılar geldi. Onlar da Afganistan´a barış, özgürlük ve güvenlik vaadettiler. Ama 1 milyon insani Kabil´den kaçmaya zorladılar ve Afgan kadınlarına hayati zehir ettiler. Bütün haklarını ellerinden alıp bize insanca bir yasam hakki bırakmadılar. Hem kuzey İttifakı, hem de Taliban - ikisi de güvenlik yerine korku getirmiştir. Bati bizim çığlıklarımızı 22 sene boyunca duymamayı tercih etti. Hatta ülkeyi dünyanın en büyük hapishanesine çeviren Taliban´i destekledi bile.- Ama Bati simdi harekete geçti, değil mi?Zamani: Ama nasıl? Afganistan´a Taliban´dan önce zulmeden teröristleri, Kuzey İttifakı´nı destekleyerek. Güya hedefi onikiden vurma kabiliyetine sahip hava saldırıları gerçekte o kadar barbarca ki, hastaneleri, bu cehennemden kaçamayan mültecileri vuruyorlar.- Ama bu, Afganistan´la sınırlarını kapatan komşu ülkeler yüzünden değil mi?Zamani: Neden? Çünkü güya mülteciler arasında İslamcı köktenciler bulunabileceğinden. Oysa komşu ülkeler bu köktencileri daha önce destekliyordu. Afgan bakış acısıyla onlar da Bati kadar suçludur. "Yardım"ları genellikle askeri eğitim ve silah satışından ibaretti. Böylece Afganistan´da insan hakları değil, sonu olmayan bir icsavaşın tohumları atıldı. Afganistan toprağını zehirleyen mayınlar da yurtdışından gelmiştir. Her biri terörist eylemdir bunların.- Ne olması lazım?Zamani: Doğru olan şey sudur: Savaşan taraflara hiçbir silah ve mermi verilmemelidir. Silahsızlandırılmaları ve iktidarın ellerinden alınması gerekiyor. Hem Taliban´in, hem Kuzey İttifakı´nın. Nasıl 22 yıl önce öyleydi, bugün de bütün grupları temsil eden bir hükümete ihtiyacımız var. Özellikle de nüfusun çoğunluğunu oluşturan kadınların bu hükümete katılması gerek. Bunun için Birleşmiş Milletler´in Barış Gücü´ne ihtiyacmız var, bu savaşa değil.- Ama Afganistan Taliban rejiminden kurtarılmak istemiyor mu?Zamani: Evet, ama bu şekilde bir Amerikan reçetesiyle değil. Bunun sonu yalnız yeni bir iç savaştır. Teröristlerin destekçilerinden izole edilmesi gerekiyor, böylece pes edip gideceklerdir. Çünkü Taliban Pakistan, Suudi Arabistan ve ABD´den ithal edildi. Bunlar 1994´te Kuzey İttifakı´nı Bin Ladin´in yardımıyla iktidardan aldılar. Usame Bin Ladin Taliban´in "misafiri" oldu, halkımızın değil. Afgan halkına zararı dokunuyor. Bizde hic kimse Bin Ladin için sokaklarda göbek atmıyor. Afgan geleneğinde misafir, ev sahibinin islerine karışmaz. Ama Bin Ladin Afganistan´i kendi amaçları için kullanmıştır, birçok Afganı Taliban savaşçısı olarak istismar ettiği gibi.- Bununla ne demek istiyorsunuz?Zamani: Birçok Taliban savaşçısı da aslında Afganistan´in savaş yüzünden 22 yıldır çektiklerinin bir kurbanıdır. Onlar çoğunlukla 20 yıl önce ülkeden kaçan yetim çocuklar. Pakistan onları kısmen kendi gizli istihbaratına aldı ve savaşçı olarak eğitti. Bu çocukların gerçek Afgan değerlerinden, tarihinden haberi yok. Taliban, kadınlarla hiç bir ilişkisi olmayan ve tamamen erkeklerden oluşmuş bir topluluk içinde büyüdü. Hayatlarında hiç anne sevkati tatmadılar, müzik ve dans nedir hiç bilmediler - oysa bunlar kültürümüzün merkezi ögeleridir. Onun için bütünbunlardan nefret ediyorlar. Kendilerine yabancı olan Afgan kültürünü yasakladılar ve kadınları aşağıladılar. Ama bu gençler Bin Ladin ve kısmen Afganistan dışında yasayan ve Kuran´i kendi çıkarları doğrultusunda yorumlayan sözüm ona ruhani liderleri tarafından sadece kullanılıyor.- Peki simdi ABD Afgan halkına yardim etmek istemiyor mu?Zamani: Bunu neden Ruslar bize saldırdığında yapmadılar - ki bugün Ruslarla ittifaka bile girdiler. Afgan gözüyle Amerikalıların hiçbir inandırıcılığı yoktur. O zamanlar Afganistan´da 100´ü askın siyasi grup vardı. Birçoğu o zamanlar Afganistan´da bir sivil toplum oluşturulması ve kadın hakları için mücadele ediyordu. Ama Amerikalılar sadece köktendincileri desteklediler, onlar da sivil haklar ve ulusal birlik isteyenleri terörize ettiler.- Amerikalılar bundan ders almış olabilir mi?Zamani: O zaman Başkan Bush niçin Usame Bin Ladin´le ayni tezleri öne sürüyor: Beni desteklemeyen benim düşmanımdır? Ama Afganlar ne ondan ne de bundan yana. Biz su anda, 22 yıl önceki durumu yasıyoruz yeniden. Afgan gözü ile bu ne bir kurtuluş savaşıdır, ne de kutsal bir savaştır - kirli, pis bir savaştır bu.